Ermeniler - Türkiye'de 45bin

Ermeniler

Ermeni, Ermenistan'da ve dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan bir ulusa verilen addır
Ermeniler

Tarihin babası olarak adlandırılan Hellen tarihçi Herodot kitabında Ermeni halkının Trak kökenli bir toplum olan Friglerin doğuya yönelen bir kolu olduğunu söylemiştir. Belki Herodot’un bu ifadesinin de etkisiyle çoğu tarihçi Ermenileri Kimmerlerin baskısıyla Doğu Anadolu’ya göç eden bir Frig boyu olarak tanımlamak eğilimindedir. Ancak bu teorinin doğruluğundan emin olmamızı sağlayacak yeterli tarihsel verilerden de yoksunuz.

Ermenice’nin Hint-Avrupa dil ailesi içinde bağımsız bir kol olması Ermeni halkının çekirdeğini Hint-Avrupa kökenli bir toplumun oluşturduğunu gösteriyor ancak bu topluluk Friglerdir ya da değildir o konuda bir şey söylemek mümkün değil.Bu topluluk Doğu Anadolu’ya geldiğinden bölgede Urartu Krallığının siyasi varlığının sona ermesinden sonra kalan Urartu halkı, Hurri ve Kafkas kökenli halklar bulunmaktaydı. Yeni gelen halk bölgenin eski halklarıyla kaynaşmış ve belli bir bütünlük içinde Ermeni halkını meydana getirmiş olmalı. Birçok dilbilimcinin Ermeni dilinin içinde Urartucaya ait sonekler olduğunu söylemesi de bu savı güçlendiriyor.

Yeryüzünde çeşitli ülkelere dağılmış 7 milyon civarında Ermeni bulunmaktadır. Ermenistan'daki Ermeni nüfusu resmi rakamlara göre 3 milyon civarındadır. Türkiye'deki Ermeni nüfusu çeşitli kaynaklara göre 35.000 ila 50.000 olup hemen hemen hepsi İstanbul ilinde yaşamaktadır.

19. yüzyıla dek büyük çoğunluğu Osmanlı ve İran imparatorlukları sınırları içinde yaşayan Ermeniler, bu tarihten itibaren çeşitli nedenlerle dünyanın birçok ülkesine dağılmışlardır. Bu dağılma olayına ve dağılma sonucu çeşitli ülkelerde yaşayan Ermeni topluluklarına topluca Ermeni diasporası adı verilir. Diasporada Ermeni nüfusunun en yoğun olduğu ülkeler Rusya, ABD ve Fransa'dır. İran ve Türkiye Ermenileri kendilerini diaspora kapsamında değerlendirmemektedirler.

Ermeni Dili

Ermenice Hint-Avrupa Dilleri ailesi içinde bağımsız bir dal oluşturan bir dildir. Yukarı Fırat ve Aras havzasında MÖ 5. yüzyıldan itibaren varlığı kaydedilmiş ve MS 5. yüzyıldan itibaren Ermeni alfabesi ile yazılmaya başlanmıştır. Din adamı Mesrob Maşdots (y. 361-441) tarafından geliştirilerek günümüze dek kullanılan Ermeni alfabesi 38 harften oluşur.

Modern Ermenice yazı lehçeleri, İstanbul merkezli olarak gelişen Batı Ermenicesi ile, İsfahan'dan İran imparatorluğunun etki alanına yayılan Doğu Ermenicesidir. Ermenistan Cumhuriyetinin resmi dili Doğu Ermenicesidir. Batı ülkelerindeki Ermeni diasporası bünyesinde Batı Ermenicesi daha yaygın olmakla birlikte, son yıllarda Ermenistan Cumhuriyetinin kültürel etkisinin artmasıyla birlikte Doğu Ermenicesi giderek ön plana çıkmıştır.

Ermeniler kendilerine Hay ve ülkelerine Hayastan veya Hayk adını verirler. Yabancı ulusların Ermeni ülkesi için kullandıkları bir terim olan Armina veya Arminiya ilk kez y. MÖ 510 tarihli Eski Farsça (Persçe) Bisutun yazıtında kaydedilmiştir.

Eski Fars İmparatorluğunun Arminiya eyaleti (satraplığı) Van Gölü havzası merkez olmak üzere Ağrı Dağı yöresi ve Aras ve Arpaçay vadileri ile en Batıda Elazığ ve Erzincan yöresini içerecek şekilde Yukarı Fırat havzasını kapsamaktaydı. Aynı bölge Antik Çağ boyunca Eski Yunan ve Latin kaynaklarında Armenia, İslamiyet dönemine ait Arap kaynaklarında ise Armaniyya/Ermeniyye olarak adlandırılır. Erken dönem Türkçe metinlerde coğrafi bölge adı olarak Ermeniyye terimine 15. yüzyıl başlarına dek rastlanır.

Bölgede MÖ 1. binyılın ilk yarısında Urartu Krallığı hüküm sürmüştür. Urartu uygarlığının MÖ 7. yüzyıldan itibaren zayıflayıp çökmesiyle, aynı bölgede birbirinden bağımsız hareket eden çeşitli Ermeni beylerinin ve Urartu diliyle doğrudan bir bağlantısı olmayan Ermenicenin egemen olduğu görülmektedir. Ermeni unsurunun bölgede öteden beri Urartu egemenliği altında varolan bir unsur mu yoksa Urartu düzeninin zayıfladığı dönemde bölgeye dışarıdan gelen istilacılar mı olduğu konusunda tarihçiler arasında fikir birliği yoktur.

Dinî Kimlik

Ermeni toplumu, geleneksel tarih anlatımına göre MS 301 yılında "Aydınlatıcı" (Lusavoriç) lakabıyla anılan Aziz Grigor/Krikor'un öncülüğünde Hıristiyan dinini kabul etmiştir. Yaygın bir kanıya göre yeryüzünde Hıristiyan dinini benimseyen ilk ulusal topluluk Ermenilerdir. Ancak İstanbul merkezli Bizans kilisesi ile Ermeni kiliseleri arasında doğan doktrin farkları ve siyasi çekişmeler nedeniyle Ermeni kilisesi 451 yılında Ortodoks/Katolik dünyasıyla yolunu ayırarak ayrı bir ulusal mezhep olarak örgütlenmiştir. Ermeni Apostolik Kilisesi adını alan ulusal kilise, Batılı kaynaklarda (Ermeni kilisesinin kurucusu olan Aziz Grigor'a atfen) Gregoryen adıyla da anılır.

Yeryüzündeki Ermenilerin ezici çoğunluğu Ermeni Apostolik Kilisesine mensuptur. Bunun yanısıra 17. yüzyılda ortaya çıkan küçük bir Katolik Ermeni cemaati ve az sayıda Protestan Ermeniler de mevcuttur.

5. yüzyılda eski Ermeni Krallığının yıkılması ile birlikte Ermeni Apostolik Kilisesine mensup olmak Ermeniliğin başlıca tanımlayıcı unsuru olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Böylece, ulusal mezhebi terkederek mesela Ortodoks kilisesine bağlanan Ermeniler Ermeni değil Rum olarak kabul edilmişler, yine aynı şekilde Malazgirt Savaşından önce ve sonra Müslümanlığı kabul eden çok büyük sayıda Ermeni de Ermeniliği terkedip Arap veya Türk ulusal kimliklerini benimsemişlerdir.

Osmanlı Devleti'nde de Ermeniliğin etnik değil dini bir topluluk tanımı olduğu vurgulanmalıdır. Geleneksel Osmanlı düzeninde "Ermeni kilisesine mensup olmayan Ermeni" deyimi anlamsız bir ifadedir. Ancak 18. yüzyılda Katolik Ermeni toplumu etrafında gelişen reform düşüncesi ve 19. yüzyılda Batı kaynaklı laik düşüncenin etkisiyle, din ve mezhepten bağımsız bir Ermeni ulusal kimliği oluşturma gayretleri modern Ermeni siyasi düşüncesinin önemli bir sorunu olarak baş göstermiştir.

Toplam nüfus: - 8-10 Milyon

Nüfusun çok olduğu yerler:

* Ermenistan: 2,900,000
* Rusya: 1,131,000
* Fransa: 500,000
* İran: 400,000
* ABD: 385,000
* Gürcistan: 248,000
* Suriye: 150,000
* Arjantin: 130,000
* Azerbaycan: 123,000[2][3]
* Lübnan: 90,000
* Özbekistan: 70,000
* Türkiye: 45,000
* Kanada: 40,000
* Brezilya: 40,000
* Avustralya: 35,000
* Yunanistan: 10,000
* Bulgaristan: 10,000
* Kazakistan: 25,000
* Beyaz Rusya: 25,000
* Almanya: 20,000
* Diğer: 130,000

Dil: Ermenice
Din: Hristiyan